Particuliere zuivelfabriek "KNM", 1883-1986

Op 5 juli 1882 werd de N.V. Nederlandsche Maatschappij van Kaas- en Roomboterfabrieken opgericht. Deze Maatschappij is een model en stimulans geweest voor de oprichting van zuivelfabrieken in zowel Friesland als daarbuiten. In tegenstelling tot de bedrijven van het eerste uur beschikte de Maatschappij over voldoende kapitaal; grote fabrieken konden worden ingericht en financiële tegenvallers konden worden opgevangen. Het doel van de onderneming was het kopen en verkopen van melk, het produceren van roomboter en kaas en het verhandelen van deze producten. Met gebruik van de beste vakkennis in Nederland probeerde men uitstekende producten te maken. Deze werden onder gedeponeerde handelsmerken zowel in binnen als buitenland verkocht. Het initiatief tot de oprichting van de Maatschappij is met name genomen door D. Harmens, handelaar in boter in Harlingen, en Th.J. Waller, burgemeester van Anna Paulowna. In contact gekomen met belangstellenden voornamelijk uit het westen van het land kwamen zij tot de oprichting van de vennootschap. Hoewel de Maatschappij gevestigd werd in Amsterdam startte de onderneming in 1883 met twee fabrieken in Friesland: bij Sneek en in Bolsward. De kaas en roomboterfabriek van Sneek werd gebouwd aan de Bolswarderweg, later de Hartste genoemd en kreeg aan de achterzijde een opvaart naar de Franekervaart. Na de eerste moeizame jaren ging het vanaf 1886 beter. In 1899 werd de fabriek uitgebreid en kwam er een groei van de KNM naar 5 fabrieken  Oosterlittens in 1889, Oudega(W) in 1890 en Wommels in 1891. In 1908 wordt Sneek de nieuwe vestigingsplaats en huurt de KNM een eigen kantoor voor het hele bedrijf. De positie van de K.N.M. werd in 1969 tijdelijk versterkt door overname van de afdeling melkinrichting van de stopgezette zuivelfabriek "Normandia" in Sneek. De na de oorlog geïntensiveerde samenwerking van Hollandia met Nestlé leidde er in 1971 toe, dat de K.N.M.- Hollandia en Nestlé-Amsterdam overgingen tot de oprichting van de vennootschap oner firma Nestlé Nederland. Dit betekende in de praktijk het einde van de K.N.M. In 1975 werd deze firma ontbonden, waarop de K.N.M., na opgegaan te zijn in de inmiddels opgerichte Nestlé Nederland B.V., volledig is opgeheven.

Fotokaart KNM fabrieken Sneek 1951 ( Boven naar beneden: Links, Sneek, Bolsward. Midden: Oosterlittens, Hoofdgebouw, Oudega, Rechts: Wommels, Nijega).

Tulpkaart voorzijde KNM zuivelfabriek Sneek 1911.

Uitg.: H. v.d. Meulen

Particulier zuivelfabriekje, 1904-1918, Dr.Boumaweg

Kleine zuivelfabriek die door ondernemer M.J. Douma in zijn woonhuis aan de Stationsweg 2 (nu Dr. Boumaweg) in 1904 werd opgericht. In 1918 werd de fabriek gesloten.

Particuliere zuivelfabriek "Normandia", 1888-1969

In 1888 stichten de broers Herrius en Hylke Halbertsma de zuivelfabriek La Normandie buiten de kom van Sneek aan de Leeuwarderweg. De zuivelfabriek werd een onderdeel van de door hun vader gestichte handel in boter en kaas

VOF Johannes Halbertsma. Het werd het eerste fabrieksgebouw in Friesland met centrale stoomverwarming en elektrisch licht. In 1921 nam de KNM de fabriek over en kreeg de naam Normandia zuivelfabriek en koelhuis De fabriek werd zelfstandig voortgezet met de familie Halbertsma als directie. In 1969 wordt de fabriek gesloten en wordt de melkinrichting overgedaan aan de KNM in Sneek. De fabriek is hierna gesloopt.

Luchtfoto zuivelfabriek "Normandia" Sneek aan de Leeuwarderweg.